قمر در عقرب یعنی چه ؟
"والقمر قدرناه منازل حتی عاد کالعرجون القدیم" (1) با سلام : (البته نکته ای که نباید از نظر دور داشت، تحریم طاع بینی در بسیاری از روایات شیعی است. از طرف دیگر معصومین علیهم السلام تصریح کرده اند که اوضاع جامعه تحت تأثیر اوضاع سماوی قرار نمی گیرد: مانن ماجرای مرگ فرزند پیامبر و کسوف، که پیامبر فرمودند: ماه و خورشید به خاطر مرگ کسی نمی گیرند، بلکه نشانه هایی از قدرت خداوند هستند.) گفتنی است كه به این بحث در روایات به خوبی پرداخته شده است . شاید معروفترین حدیث،روایت کلینی از امام صادق باشد : هرکسی در قمر در عقرب ازدواج کرده یا مسافرت نماید ،خیری از آن نخواهد دید . امام کاظم هم در روایتی می فرمایند : ازدواج در قمر در عقرب باعث سقط جنین می شود . اما نکته ای که بحار به آن اشاره دارد اینکه ،منظور از قمر در عقرب ،صورتهای فلکی است، همانگونه که اعراب در بادیه به آن معتقد بودند نه برج و قوائدی که امروزه با آن قمر در عقرب را حساب می کنند . پس آنچه در احکام شرعی بدان پرداخته می شود مانند ازدواج و مسافرت ،مربوط به زمانی است که قمر در صورت فلکی باشد نه در برج . از بعضی روایات بر می آید که حضرت علی علیه السلام ،قمر در عقرب را برنمی تافته اند . ابن احمر به امام عرض کرد : در این زمان [ به جنگ با اهل نهروان ]حرکت نکن ،قمر در عقرب است ،امام فرمود : قمر ما یا قمر آنها . با این حال روایت مسافرت نکردن هنگام قمر در عقرب را از امام علی نقل کرده اند . خطیب در تاریخ بغداد ،مطلبی بدین مضمون می آورد که حضرت علی علیه السلام از ازدواج و مسافرت به هنگام قمر در عقرب کراهت داشته اند . علامه در المیزان ، این روایت را حمل بر تقیه می داند . تاج العروس نیز می گوید: هر کسی به هنگام قمر در عقرب متولد شود ،نحس است. ماه هر 32/27 روز یکبار به دور زمین می گردد و چون مبنای زمان در اسلام گردش ماه می باشد لذا به این چرخش یك ماهه ، یک ماه نجومی می گویند. ولی از آنجا که زمین نیز به نوبه خود در طی این مدت حدود 30 درجه در مدار خود به گرد خورشید تغییر مسیر داده است برای اینکه ماه زاویه زمین- ماه- خورشیدی سابق خود را پیدا کند بیش از دو روز دیگر باید به دور زمین بگردد. این مدت که در مجموع تقریبا 53/29 روز طول می کشد یک ماه هلالی را تشکیل می دهد. بنابراین در هر ماه هلالی ماه بیش از یک دور دایره البروج را طی می کند. در روایات ما برای قرار گرفتن ماه در عقرب احکام خاصی وضع شده است. - چنانچه در وسایل الشیعه با اسناد مختلف روایت می کند که: "عن محمد بن حمران عن ابیه عن ابی عبد الله علیه السلام قال: من سافر او تزوج والقمر فی العقرب لم یر الحسنی".(2)یعنی : کسی که سفر کند و یا ازدواج نماید در حالیکه قمر در عقرب باشد خوشی و خوبی نمی بیند . - همینطور مرحوم طبرسی در مکارم الاخلاق از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم روایت می کند که: "انه نهی عن الحجامه فی یوم الاربعاء اذا کانت الشمس فی العقرب." (3) یعنی : پیامبر نهی فرمودند از حجامت کردن در روز چهارشنبه ای که قمر در عقرب باشد . در سه ماه از سال که خورشید در حوالی صورت فلکی عقرب قرار می گیرد یعنی ماه های پاییز اصولا صورت فلکی عقرب دیده نمی شود و تشخیص اینکه قمر در عقرب واقع شده احتیاج به خبرویت و قدری محاسبه دارد. بنابراین در سه ماه از دوازده ماه قمری وقوع قمر در عقرب کاملا وجهه نجومی دارد و در نه ماه دیگر هم اراده یک معنی صرفا نجومی و نه عرفی, امر دور از ذهنی نیست. برای مطالعه در این مورد به منابع ذیل می توانید مراجعه فرمایید : - روضة کافی ،ص 275 به نقل از بحارالانوار ج 55 ص 199. - فروع کافی ،ص 499 به نقل از بحارالانوار،همان. - بحار ج 55 ص 268. - بحار ،56 ص 128. - شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ، ج 19 ص 376 . - بحار ج 55 ص 254. - تفسیر المیزان ج 19 ص 76. - تاج العروس ،زبیدی، ج 18 ص 257. ------------------------------------------------------------------------ 1- - سوره یس ، آیه 39. 2- مرحوم شیخ حر عاملی, وسایل الشیعه, جلد 8 , صفحه 266 , باب 11 از ابواب آداب السفر الی الحج و غیره, حدیث1. همچنین جلد 14 , صفحه 80 , باب کراهه التزویج و القمر فی العقرب و فی محاق الشهر از ابواب مقدمات النکاح و آدابه, حدیث 1. 3- مرحوم طبرسی, مکارم الاخلاق, صفحه 75, باب فی الحجامه و آدابها.